Zbrodnia, kara i manipulacja

autor zdjęcia: Alamy Stock Photo/ BEW

źródło: Rzeczpospolita

7 grudnia 1724 r. kat najpierw ściął burmistrza Rösnera, a potem pozostałych osądzonych luteran

Tumult toruński z 1724 r. i jego fatalne skutki można uznać za symboliczny koniec tolerancji religijnej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. To również przykład na to, jak konflikty religijne mogą być cynicznie wykorzystane dla celów politycznych.

Atmosfera w Toruniu jest gorąca. I to wcale nie dlatego, że w kalendarzu wypada 16 lipca, środek lata. Tego dnia katolicy obchodzą święto Matki Boskiej Szkaplerznej i organizują procesję, a to od dawna działa jak płachta na byka na luterańską większość zamieszkującą rodzinne miasto Kopernika. Jak zwykle najbardziej rozpalone są głowy młodzieży. Z jednej strony – uczniowie protestanckiego gimnazjum luterańskiego, z drugiej – ich rówieśnicy studiujący w kolegium jezuickim. Uczniem zakonników z Societas Iesu jest m.in. Stanisław Lisiecki, który miejscowych innowierców nienawidzi z całego serca. Kiedy procesja krążąca wokół kościoła św. Jakuba dociera w okolice parafialnego cmentarza, Lisiecki spostrzega grupkę młodych ewangelików – uczniów gimnazjum oraz czeladników cechu kupieckiego, którzy z drwiącymi minami przyglądają się świętującym katolikom. To dla krewkiego i sfanatyzowanego chłopca za wiele, doskakuje do nich, wykrzykując: „Zdejmijcie czapki, klęknijcie! Oto Najświętszy Sakrament!”. Kiedy nie słuchają, próbuje im zerwać z głów nakrycia, zmusić do uklęknięcia. W ruch idą pięści. Nec Hercules contra plures – osamotniony Lisiecki ustępuje. Nie na długo jednak.

Kilka godzin później, późnym popołudniem, gdy po procesji katolicy wychodzą z kościoła, Lisiecki...